Barux Şalom HaLevi Aşlaq (Rabaş)

Qrupun əhəmiyyəti haqqında

Məqalə 12, 1984

Məlumdur ki, insan həmişə həqiqət yolunda çalışmağa heç bir aidiyyəti olmayan insanların arasında olur. Əksinə, onlar həmişə həqiqət yolunda gedənlərə qarşı çıxırlar. Və insanların düşüncələri qarışdığından, həqiqət yolunda getməyə bir qədər meyli olanların içinə də əks fikirlər daxil olur.

Buna görə də başqa çıxış yolu yoxdur, insan özünə bir qrup təşkil etməlidir və o qrupun müəyyən çərçivəsi olmalıdır. Bu, ayrı bir cəmiyyət olacaq və başqa fikirdə olanlarla qarışmayacaq. Hər dəfə onlar qrupun məqsədini özlərində oyatmalıdırlar ki, çoxluğun ardınca getməsinlər. Çünki təbiət belədir ki, biz çoxluğun ardınca getməyə meylliyik.

Əgər bu qrup özünü digər insanlardan ayırırsa, yəni onların ruhani məsələlərlə bağlı heç bir əlaqəsi yoxdursa və digər insanlarla bütün təmasları maddi məsələlərlə məhdudlaşırsa, o zaman onların fikirləri ilə qarışmırlar. Çünki din məsələlərində onların heç bir əlaqəsi yoxdur.

Eyni zamanda, insan dini insanlar arasında olanda və onlarla danışmağa və mübahisə etməyə başlayanda, dərhal onların fikirləri ilə qarışır. Şüurundan kənar, onların fikirləri onun düşüncələrinə nüfuz edir. Nəticədə, o, başa düşə bilmir ki, bunlar onun öz fikirləri deyil, onun ünsiyyətdə olduğu insanlardan aldığı fikirlərdir.

Ona görə də həqiqət yolunda işləməkdə, insanın digər insanlardan təcrid olunması lazımdır. Çünki həqiqət yolu daimi möhkəmləndirmə tələb edir, çünki o, dünyanın fikirlərinə ziddir. Dünyanın fikri – bilik və almaqdır. Tövratın fikri isə – inam və bəxş etməkdir. Əgər insan bu yoldan yayınırsa, dərhal həqiqət yolundakı bütün işi unudur və eqoist sevgiyə düşür. Yalnız bir qrup ona kömək edə bilər, «insan yaxınına kömək etsin» prinsipinə əsaslanaraq. O zaman hər kəs qrupdan dünyanın fikrinə qarşı mübarizə aparmaq üçün qüvvə alır.

Zoar kitabının sözlərində də tapırıq: «Eləcə də, pis insanların yaşadığı şəhərdə  yaşayan insan da Tövrat və əhkamları yerinə yetirə bilmir, Tövratda irəliləmir, o, yerini dəyişməli və özünü oradan çıxarmalı, yaxşı insanların – Tövrat və əhkamları yerinə yetirənlərin – yaşadığı yerdə kök salmalıdır. Çünki Tövrat ağaca bənzədilir. Necə ki, deyilir: “Həyat ağacıdır ona yapışanlar üçün”¹ və insan da ağaca bənzədilir, necə ki, deyilir: “Çünki insan çəmənlik ağacıdır”². Tövratın əhkamları isə meyvələrə bənzədilir. Onun haqqında belə deyilir: “Yalnız məhsul verməyən ağac olduğunu bildiyin ağacı məhv et və kəs”³. Onu məhv et – bu dünyadan, və kəs – gələcək dünyadan”⁴.

Ona görə də o, özünü günahkarların olduğu yerdən çıxarmalıdır, çünki orada Tövrat və əhkamlarda uğur qazana bilməyəcək. Özünü başqa bir yerə – salehlərin arasına «əkib» qoymalıdır və o, Tövrat və əhkamlarda uğur qazanacaq.

İnsan Zoarda çəmənlik ağacına bənzədildiyi üçün, necə ki, çəməndəki ağac pis qonşulardan əziyyət çəkir – yəni onun ətrafında bitən alaq otlarını daim kəsmək lazımdır, çünki onlar ağaca təsir edir – eləcə də insan pis mühitdən, həqiqət yolunu sevməyən insanlardan uzaq durmalıdır. Onların ardınca getməmək üçün çox diqqətli olmaq lazımdır.

Bu, «təcrid» vəziyyəti adlanır. Yəni o, «Vahid olanın hakimiyyəti» adlanan, vermək xüsusiyyətində olan düşüncələrdə olur, «çoxluğun hakimiyyəti»ndə deyil. Çoxluğun hakimiyyəti isə eqoist sevgi xüsusiyyətidir, hansı ki, «iki hakimiyyət» adlanır – Yaradanın hakimiyyəti və insanın öz hakimiyyəti.

Buradan bizim müdriklərimizin sözlərini başa düşmək olar: «Rav Yehuda dedi, Rav dedi: Adam Rişon yoldan çıxan olmuşdu, necə ki, deyilir: “Və Yaradan Elohim insana səsləndi və ona dedi: Haradasan?”⁵ – sənin qəlbin hara meyl etdi?»⁶

Raşi belə izah edir: «yoldan çıxan olmuşdu – bütpərəstliyə meyl etmişdi»⁷. «Ets Yosef» şərhi isə deyir: «“Haradasan?” – sənin qəlbin hara meyl etdi? Bu, yoldan çıxmaqdır, necə ki, deyilir: “Və qəlbinizin ardınca getməyəcəksiniz”⁸ – bu, yoldan çıxmaqdır, çünki insanın qəlbi digər tərəfə meyl edir».

Bütün bunlar çox qəribə görünür: Adam Rişon haqqında necə deyə bilərlər ki, o, bütpərəstliyə meyl etmişdi? Və ya – «Ets Yosef»in şərhinə görə – o, «Və qəlbinizin ardınca getməyəcəksiniz»⁸ xüsusiyyətinə malik idi, bu da yoldan çıxmaqdır? Lakin bizim öyrəndiyimiz kimi, Yaradanın işində hər şey bəxşetməyə əsaslanır. Əgər insan almaq üçün işləyirsə, bu, bizə yad bir işdir, çünki biz yalnız bəxşetmək üçün işləməliyik. Amma o, hər şeyi almaq üçün edirdi.

Ona görə də «Ets Yosef» deyir ki, Adam Rişon «Və qəlbinizin ardınca getməyəcəksiniz»⁸ əmrinə əməl edə bilmədi. Yəni o, Bilik Ağacından yalnız bəxşetmək üçün dad ala bilmədi, əksinə almaq üçün dad aldı. Bu da «ürək» xüsusiyyəti adlanır. Yəni ürək yalnız öz mənfəəti üçün almaq istəyir. Bu, Bilik Ağacının günahı idi. Bunu başa düşmək üçün «Panim Masbirot» kitabının Ön Sözünə bax.

Buradan başa düşürük ki, cəmiyyətin faydası ondadır ki, o, yalnız bəxşetmək üçün işləməyə imkan verən başqa bir atmosfer yarada bilər.