Yoldaşlara Olan Sevgi – 2

Məqalə 6, 1984

“Yaxınını özün kimi sev” – Rabi Akiva deyir: “Bu, Tövratda böyük bir qaydadır.” Buradan belə çıxır ki, əgər biz bu ümumi qaydaya (klal) əməl ediriksə, onun içində artıq bütün fərdi elementlər (prat) mövcuddur. Yəni biz artıq bu elementlərə avtomatik olaraq, heç bir xüsusi səy olmadan çatırıq və bundan artıq heç nə etməyə ehtiyac yoxdur.

Lakin biz görürük ki, Tövrat deyir: “Sənin Yaradanın olan Allah səndən nə istəyir? Yalnız Ondan qorxmaq.” Buna görə belə çıxır ki, insandan tələb olunan əsas şey yalnız qorxudur. Yəni əgər insan qorxu ehkamına əməl edirsə, bu artıq bütün Tövratı və ehkamları əhatə edir, o cümlədən “Yaxınını özün kimi sev” ehkamını da.

Amma Rabi Akivanın sözlərinə görə, əksinədir – qorxu da “Yaxınını özün kimi sev” qaydasına daxildir. Digər müdriklərin sözlərinə görə isə vəziyyət Rabi Akivanın dediyi kimi deyil, çünki onlar belə izah ediblər: “Bütün nəticə budur: Yaradan’dan qorx və Onun ehkamlarını yerinə yetir, çünki bunda bütün insanlıq vardır.” Və Gmara soruşur: “Nə deməkdir: ‘Bunda bütün insanlıq vardır’?” Rabi Elazar deyir: “Yaradan dedi: bütün dünya yalnız bunun üçün yaradılmışdır.”

Həmçinin müdriklərin başqa bir sözü də var: “Havakuk gəldi və bütün ehkamları bir prinsipə endirdi: ‘Saleh öz inamı ilə yaşayacaq.’” Maarşa izah edir ki, “Hər bir İsrail oğlunun hər zaman ən ümumi prinsipi – inamdır.” Buradan çıxır ki, əsas qayda inamdır. Deməli, həm qorxu, həm də “Yaxınını özün kimi sev” – bunların hamısı inam qaydasına daxildir.

Və bu sözləri başa düşmək üçün əlavə araşdırma lazımdır: nədir inam, nədir qorxu və nədir “Yaxınını özün kimi sev.”

Əsas məsələ odur ki, həmişə yaradılışın məqsədinin nə olduğunu xatırlamaq lazımdır. Və məlumdur ki, bu məqsəd Yaradanın məxluqları zövqləndirməsi üçün qoyulub. Belə olan halda, əgər O, onlara yaxşılıq və zövq vermək istəyirsə, onda niyə bu üç şey – inam, qorxu və dostlara sevgi – lazımdır? Deməli, bunlar yalnız kəlimlərin hazırlanması üçündür ki, onlar Yaradanın məxluqlarına zövq vermək istədiyini, yaxşılıq və həzzi qəbul etməyə qadir olsunlar.

İnam və əminlik insana güc verir ki, əvvəlcə yaradılışın məqsədinə inansın: O, məxluqları zövqləndirmək istəyir. Sonra insan inanmalıdır ki, o da məqsədə çata bilər. Məqsəd yalnız seçilmişlər üçün deyil, bütün məxluqlar üçündür, istisnasız. Bu, xüsusi qabiliyyəti olanlar, güclülər və ya cəsarətli ürəklilər üçün deyil – bu, hər kəs üçündür.

TES-ə Giriş, 21-ci bənddə deyilir: “Yaradan İsrailə dedi: And içirəm ki, bütün müdriklik və Tövrat sadədir. Kim Məndən qorxur və Tövratın sözlərinə əməl edir, bütün müdriklik və Tövrat onun ürəyindədir.” Sitatın sonu

Beləliklə, inam insana güc verir ki, o, məqsədə çata biləcəyinə əmin olsun və yolun ortasında ümidsizliyə qapılıb döyüş meydanından qaçmasın. İnanmalıdır ki, Yaradan hətta ən aşağı və dəyərsiz insana da kömək edə bilər və onu Özünə yaxınlaşdırar ki, insan Onunla vəhdətə nail olsun.

Inama çatmaq üçün əvvəlcə qorxu lazımdır. Baal HaSulam “Zoar Kitabına Giriş”də yazır ki, “Qorxu – bu, bütün Tövrat və ehkamların daxil olduğu bir ehkamdır, çünki bu, Yaradan’a inamın qapısıdır. Nə qədər ki, insan Yaradanın idarəçiliyindən qorxur, onun içində inam da o qədər çoxdur.” O, əlavə edir: “Qorxu – bu, insanın Yaradanı zövqləndirə bilməyəcəyindən qorxmasıdır.” Yəni qorxu öz mənfəəti üçün deyil, Yaradanı məmnun edə bilməmək qorxusudur.

Amma necə yeni bir xüsusiyyət – bəxş etmə xüsusiyyəti əldə etmək olar? Axı almaq təbiətimizdir, bəxş etmək isə təbiətimizə ziddir. Əgər bir neçə insan toplaşarsa ki, onların da içindəki güc zəifdir və onlar fərdi olaraq ayaqda dura bilmirlər, amma hamısı dostluq içində bir-birinin qarşısında özünü ləğv edərsə, onda bir vahid bədən yaranır. Əgər bu bədən on nəfərdən ibarətdirsə, onun gücü hər bir fərdin gücündən on qat artıq olur.

Şərt budur ki, hər kəs bir araya gələndə yalnız özünü ləğv etmək və yalnız dostlara sevgi haqqında düşünsün. O, indi almaq istəyini necə dolduracağı barədə yox, yalnız dostları sevmək barədə düşünməlidir. Beləliklə, dostlara sevgi vasitəsilə o, Yaradanı sevgi və zövqlə məmnun etmək istəyini əldə edə bilər.

Beləliklə, yalnız bu yolla o, ehtiyac hiss edir və indi anlayır ki, bəxş etmək vacib və zəruri bir şeydir və bunu dostlara sevgi vasitəsilə qazanır. Bundan sonra qorxu barədə danışmaq olar, yəni o, Yaradanı zövqləndirə bilməyəcəyindən qorxur. Bu, qorxu adlanır.

Belə çıxır ki, müqəddəsliyin binasını qurmaq üçün əsas təməl “Yaxınını özün kimi sev” qaydasıdır, çünki bu sayədə insan Yaradanı məmnun etmək istəyinə çata bilər. Sonra qorxu gəlir, yəni insan Yaradanı zövqləndirə bilməyəcəyindən qorxur. Və nəhayət, bu qapılardan keçərək insan inama çata bilər. Çünki inam – bu, Şxinanın məskunlaşacağı kelidir.

Beləliklə, üç əsas qayda var. Birincisi Rabi Akivaya aiddir: “Yaxınını özün kimi sev.” Bu, insanı öz mənfəətindən çıxarır və dostlara sevgi gətirir. İkincisi qorxudur, çünki qorxu olmadan inam üçün yer yoxdur. Üçüncüsü isə inamdır. Bu üç qaydanı əldə etdikdən sonra insan yaradılışın məqsədini hiss etməyə layiq olur – Yaradanın məxluqları zövqləndirmək istədiyi məqsədi.