59. Əsa və ilan haqqında

23 fevral 1948-ci ildə eşidildi

«Musa cavab verdi və dedi: "Axı onlar mənə inanmayacaqlar..."
Və Yaradan ona dedi: "Əlində nə var?" O cavab verdi: "Əsa." Və Yaradan dedi: "Onu yerə at!" ...Və o, ilana çevrildi, və Musa ondan qaçdı." [(Şəmot 4:1-3)

Bunu izah etmək lazımdır ki, yalnız iki dərəcə var: ya müqəddəslik, ya da Sitra Axra.Və aralıq bir vəziyyət mövcud deyil.Çünki elə bu əsadan ilan yaranır, əgər onu yerə atsan.Və bunu anlamaq üçün əvvəlcə müdriklərimizin bir sözünü gətirək:«O, Öz Şxinasını ağaclar və daşlar üzərinə yerləşdirdi.»

Burada "ağaclar və daşlar", yəni əhəmiyyət baxımından aşağıda olan şeylər nəzərdə tutulur.Məhz bu cür O, Öz Şxinasını yerləşdirdi.Və bunda sualın mənası var:«Əlində nə var?»Çünki "əl" "dərk etmə" deməkdir, necə ki, deyilib:"Əgər əl çatsa (buna yetərsə)" [(Vayikra 5:11)].Əsa ("Maté") – yəni, onun bütün dərk etmələri "aşağı" (Mata) xüsusiyyətində qurulmuşdur, hansı ki, bu, ağılın fövqündə imanı bildirir.(Çünki iman xüsusiyyəti insanın gözündə aşağı dərəcə sayılır, alçaqlıq xüsusiyyəti.

İnsan ağıl içində zahir olan şeylərə dəyər verir.Əks halda, əgər insanın ağlı bunları dərk etmirsə və onlar onun biliyinə ziddirsə, o zaman o deməlidir ki, iman onun biliyindən daha yüksək əhəmiyyət daşıyır.Nəticədə, o, öz biliyini alçaldır və deyir ki, onun ağıl daxilində anladığı şeylər Yaradanın yoluna ziddir.Belə olduqda, iman onun üçün biliyindən daha yüksək əhəmiyyət daşıyır.

Çünki Yaradanın yoluna zidd olan bütün məntiqi nəticələr insanın ağlının dəyərsiz olması səbəbindən yaranır, necə ki, yazılmışdır:«Onların gözləri var, lakin görmürlər; qulaqları var, lakin eşitmirlər.» [(Tehillim 115:5-6)]Yəni, insan eşitdiyi və gördüyü hər şeyi ləğv edir.Bu, "o, ağılın fövqündə gedir" adlanır.Və bu, insanın gözündə alçaqlıq və kiçiklik xüsusiyyəti kimi görünür.Eyni zamanda, Yaradan üçün iman xüsusiyyəti alçaqlıq sayılmır.Axı insan üçün, onun başqa bir məsləhəti olmadıqda və o, iman yolu ilə getməyə məcbur olduqda, iman alçaqlıq kimi görünür.

Halbuki Yaradana münasibətdə, hansı ki, O, Öz Şxinasını ağaclar və daşlar üzərinə yerləşdirməyə bilərdi, lakin məhz imana "ağılın fövqündə" olan bu yolu seçdi – şübhəsiz ki, O, bunu daha yaxşı və uğurlu olduğu üçün seçdi.Belə çıxır ki, Yaradan üçün iman aşağı əhəmiyyətli sayılmır, əksinə, məhz bu yolun çoxsaylı üstünlükləri var, lakin məxluqatın gözündə bu "aşağı" sayılır.

Lakin əgər əsanı yerə atırlarsa və daha yüksək xüsusiyyətlə işləmək istəyirlərsə, yəni biliyin içində işləmək və "biliyin fövqündə" olan imanı tərk etmək istəyirlərsə, və bu iş onlara alçaq görünürsə, o zaman onların Tövratı və işi dərhal "ilan" xüsusiyyətinə çevrilir, hansı ki, bu "ilkin ilan" adlanır.Və bunun mənası budur ki, "Təkəbbür göstərənə Yaradan deyir: Mən və o, bir yerdə qala bilmərik." [(Sota 5a)]

Və bunun səbəbi budur, necə ki, yuxarıda deyildiyi kimi, O, Öz Şxinasını ağaclar və daşlar üzərinə yerləşdirdi.Buna görə də, əgər insan əsanı yerə atır və özünü yüksəldərək daha yüksək xüsusiyyətdə işləmək istəyirsə, bu artıq "ilan" olur.Və aralıq vəziyyət yoxdur – ya ilan, ya da müqəddəslik.Çünki onun Tövratı və işi, hansı ki, "əsa" xüsusiyyətində idi – bütün bunlar indi "ilan" xüsusiyyətinə daxil oldu.

Və məlumdur ki, Sitra Axrada işıqlar yoxdur.Buna görə də, maddi dünyada almaq istəyində yalnız xissaron var, lakin bu xissaronun dolması yoxdur.Və alıcı kli (qab) həmişə xissaronda qalır, dolmadan məhrum olur.Axı "Kimin yüzü varsa, o, iki yüz istəyir... və heç bir insan dünyadan çıxmamışdır ki, o, arzularının yarısına belə çatmış olsun." [(Kohelet Rabba 1:13)]Və bu, ali köklərdən gəlir.Və klipa (qılaf) kökü – alıcı kilimlərin xüsusiyyətidir.

Və 6000 il boyunca onlar üçün düzəliş yoxdur.Və onların üzərində ixtisar edilmişdir.Buna görə də, onların nə işıqları, nə də ali xeyri yoxdur.Buna görə də onlar insanı aldadırlar ki, o, işığı onların dərəcəsinə cəlb etsin.Və çoxlu işıqlar var ki, insan müqəddəsliklə vəhdətdə olarkən onları almışdır, çünki müqəddəslikdə ali xeyir işıq saçır.Buna görə də, onlar insanı aldadırlar ki, o, xeyiri onların xüsusiyyətinə cəlb etsin, və onlar bu işığı alırlar.Və bunun sayəsində onların insan üzərində hakimiyyəti olur, yəni onlar ona o vəziyyətdə qidalanma verirlər ki, o, buradan tərpənməsin.Buna görə də, bu hakimiyyət səbəbindən insan irəli gedə bilmir, çünki onun daha yüksək bir dərəcəyə ehtiyacı yoxdur.

Və çünki onun ehtiyacı yoxdur, o, öz yerindən tərpənə bilmir – hətta ən kiçik bir hərəkətlə belə.Və o, artıq ayırd edə bilmir ki, o, müqəddəslikdə işləyir, yoxsa əksinə, çünki Sitra Axra ona daha çox enerji və güclə işləmək üçün qüvvə verir, çünki o, indi biliyin içindədir.Buna görə də o, artıq alçaqlıq xüsusiyyətində deyil, və buna görə də bu insan Sitra Axranın hakimiyyəti altında qala bilərdi.Və insan Sitra Axranın hakimiyyəti altında qalmasın deyə, Yaradan bir düzəliş etdi ki, əgər insan "əsanı" tərk edərsə, o, dərhal "ilan" xüsusiyyətinə düşər.Və o, dərhal uğursuzluq vəziyyətinə düşər.Və onun güclənmək üçün heç bir qüvvəsi olmaz, yalnız əgər o, yenidən "iman" xüsusiyyətini alarsa, hansı ki, "alçaqlıq" adlanır.Belə çıxır ki, buna görə də, məhz uğursuzluqlar insanın yenidən "əsa" xüsusiyyətini qəbul etməsinə səbəb olur, yəni ağılın fövqündə iman xüsusiyyətini qəbul etməsinə.Və bu, Musanın dediyi sözlərin mənasıdır:«Axı onlar mənə inanmayacaqlar.» [(Şəmot 4:1)]Bu o deməkdir ki, onlar ağılın fövqündə iman xüsusiyyətində işləmə yolunu qəbul etmək istəməyəcəklər.Və o zaman Yaradan ona dedi:«Əlində nə var?»«Əsa.»«Onu yerə at!»Və o, dərhal ilana çevrildi.Yəni, əsa ilə ilan arasında aralıq vəziyyət yoxdur.Axı bunu bilmək üçün ki, insan müqəddəslikdədir, yoxsa Sitra Axradadır.

Belə çıxır ki, onların başqa bir məsləhəti yoxdur, nə olursa-olsun, onlar ağılın fövqündə iman xüsusiyyətini qəbul etməlidirlər, hansı ki, "əsa" adlanır.Və bu əsa insanın əlində olmalıdır və bu əsanı atmaq olmaz.Və buna görə də belə deyilib:«Aharonun əsası çiçək açdı.» [(Bəmidbar 17:23)]Yəni, insanın Yaradan yolunda gördüyü bütün çiçəklənmələr məhz Aharonun əsası sayəsində baş vermişdir.

Və bu, O, bizə bir işarə vermək istədiyi üçün oldu, belə ki, biz bilək ki, insan həqiqət yolunda gedir, yoxsa – dəhşətli olsa da – yox.O, bizə elə bir işarə verdi ki, biz yalnız işin təməlini bilə bilək, yəni onun nəyin üzərində işlədiyini anlayaq.Əgər onun əsası "əsa"dırsa – bu, müqəddəslikdir.Əgər onun əsası "ağılın içində"dirsə – bu, insanı müqəddəslik yoluna gətirib çıxarmayacaq.

Lakin elə əsl işdə – yəni Tövratda və duada – Yaradan üçün işləyən ilə Yaradan üçün işləməyən arasında heç bir fərq yoxdur.Axı, əksinə: əgər əsas "biliyin içində"dirsə, yəni bilik və almaq üzərində qurulubsa,o zaman bədən insana işləmək üçün güc verir,və o, daha böyük israr və daha böyük ruh yüksəkliyi ilə öyrənə və dua edə bilər,çünki bu, bilik üzərində qurulub.Lakin insan müqəddəslik yolunda getdikdə və onun əsası iman və vermək olduqda, müqəddəslik ona işıq saçması üçün böyük hazırlığa ehtiyac duyur.Və sadəcə belə, hazırlıq olmadan, bədən ona işləmək üçün güc vermir.Və o, həmişə daha çox səy göstərməyə möhtacdır, çünki insanın kökü almaq və "biliyin içində" olmaq xüsusiyyətidir.Buna görə də, əgər onun işi yer üzündəki təmələ əsaslanırsa, o, həmişə qaydasında ola bilər. Və necə ki, yuxarıda deyilmişdir, bu, insanın məxluqlara ehtiyac duymağa başlaması səbəbindən baş verir.Çünki bir zamanlar onlar ona hörmət göstərmişdilər və o, əvvəlcə bu hörməti qəbul edirdi, dəhşətli olsa da demək lazımdır ki, o, bu hörmətdən həzz almaq istədiyinə görə yox, başqa səbəblərə görə – Tövrata olan hörmətə və s. görə.Və o, bu hesablamada əmindir, çünki özü bilir ki, onun hörmətə heç bir meyli yoxdur.Və buna görə də belə bir fikir var ki, o, bu hörməti qəbul edə bilər.Lakin yenə də onun hörməti qəbul etməsi olmaz, çünki işıq kli (qab) yaradır.

Buna görə də, o, hörməti qəbul etdikdən sonra artıq bu hörmətə ehtiyac duymağa başladı.Və o, artıq onun hakimiyyətindədir və bu lovğalıqdan azad olmaq çətindir.Və buna görə də o, müstəqil bir reallığa çevrildi və artıq Yaradan qarşısında özünü ləğv etmək çətindir, çünki lovğalıq səbəbindən o, müstəqil bir varlıq oldu.Və vəhdətə nail olmaq üçün insan öz varlığını tamamilə ləğv etməlidir.Buna görə də "çox və çox" deyilmişdir:"Çox" – insanın özü üçün hörməti qəbul etməməli olduğunu bildirir.Və ikinci "çox" – hətta onun öz niyyəti özünə görə olmasa belə, yenə də onun hörməti qəbul etməməli olduğunu bildirir, necə ki, yuxarıda deyilmişdir.

Halbuki əgər onun işinin əsası vermək və "biliyin fövqündə" olmaq xüsusiyyətinə əsaslanırsa, o, həmişə səy göstərməlidir ki, o, almaq və "biliyin içində" olmaq kökünə düşməsin.Və o, bir an belə diqqətini yayındıra bilməz, əks halda o, dərhal "torpaq" adlanan yer üzündəki kökünə düşər, necə ki, deyilmişdir:«Axı sən torpaqdan çıxdın və torpağa qayıdacaqsan.» [(Bəreşit 3:19)]Və bu, Xoşbəxtlik Ağacının günahından sonra baş verdi.

Və insana izahat verildi ki, o, müqəddəslikdə işləyir, yoxsa – dəhşətli olsa da – əksinə, çünki "yad tanrı sonsuzdur və meyvə gətirməz." [(Talmud, Avoda Zara 54b)]Bu işarəni bizə Zoar kitabı verir – ki, məhz "əsa" xüsusiyyəti adlanan iman əsasında biz Tövratda artmağa və çoxalmağa nail oluruq, necə ki, yuxarıda deyilmişdir.Və bu adlanır:«Aaronun əsası çiçək açdı.» [(Bemidbar 17:23)]Yəni çiçəklənmə və artım məhz əsa sayəsində baş verir.

Buna görə də hər gün insan yatağından qalxdıqda və öz bədənini cismani çirklərdən təmizləmək üçün yuyunduğu kimi, o, klipanın çirklərindən də özünü yuyundurmalıdır.O, özünü yoxlamalıdır ki, onun "əsası" kamillik halındadırmı.Və bu yoxlama daim olmalıdır.Və əgər o, bundan yalnız bir an belə yayınarsa, o, dərhal "özün üçün almaq" adlanan Sitra Axranın hakimiyyətinə düşər.Və o, dərhal onun qulu olar.Axı, məlumdur ki, nur kli (qab) yaradır.Buna görə də, o, nə qədər "özün üçün almaq" üçün işləyirsə, elə o qədər də yalnız özü üçün almaq istəyində olur və verməyə aid olan hər şeydən uzaqlaşır.

Və buradan müdriklərimizin sözünü başa düşərik:«Çox və çox təvazökar ol.» [(Pirkey Avot 4:4)]Və bu hansı hay-küy idi ki, onları "çox və çox" deməyə vadar etdi?

Və yuxarıda deyildiyi kimi, bu, onunla bağlıdır ki, insan bir vaxtlar yaradılmış varlıqların ona göstərdiyi hörmətə görə indi onlara möhtac olmuşdur. Əvvəllər o, bu hörməti, dəhşət demək olsa da, ondan həzz almaq istədiyi üçün deyil, başqa səbəblərə – məsələn, Toraya olan hörmətə və s. görə qəbul edirdi. Və o, bu hesabda əmindir, çünki öz-özünə bilir ki, şərəfə qarşı heç bir meyli yoxdur. Buna görə də belə bir fikir var ki, ona bu hörməti qəbul etmək olar. Amma yenə də [ona] bu [şərəfi] qəbul etmək olmaz, çünki işıq kli-ni yaradır.

Ona görə də, o, artıq hörmət aldıqdan sonra bu hörmətə möhtac oldu. O, artıq onun hakimiyyəti altındadır və bu təkəbbürdən azad olmaq çətindir. Məhz buna görə o, müstəqil bir reallığa çevrilmişdir və artıq Tvorçunun qarşısında özünü ləğv etmək çətindir, çünki təkəbbür səbəbindən o, müstəqil bir varlıq olmuşdur. Və  (vəhdət) məqamına layiq olmaq üçün insan bütün mövcudiyyətini ləğv etməlidir. Buna görə də “çox-çox”: “çox” – yəni özü üçün şərəf qəbul etmək olmaz və ikinci “çox” – hətta niyyəti özü üçün olmasa belə, yenə də [şərəfi] qəbul etmək olmaz, necə ki yuxarıda deyildi.