57. Onu Öz Arzusuna Yaxınlaşdırar
5 fevral 1944-cü ildə eşidilib
"Ayə: "Onu Öz arzusuna yaxınlaşdırar." Bu barədə müdriklərimiz belə izah edirlər: "Necə? Onu məcbur edirlər, ta ki, o deməyincə: ‘İstəyirəm’."Eləcə də başa düşmək lazımdır ki, biz nə üçün: "Qoy yuxarıda arzu olsun," – deyə dua edirik. Axı deyilib ki: "Buzov əmizdirmək istəyəndən daha çox inək onu yedizdirmək istəyir." Belədirsə, biz nə üçün "Qoy yuxarıda arzu olsun," – deyə dua etməliyik?
Məlumdur ki, yuxarıdan neməti cəlb etmək üçün əvvəlcə aşağıdan oyanış baş verməlidir. Burada sual yaranır: nə üçün aşağıdan oyanış lazımdır? Buna görə də biz "Qoy yuxarıda arzu olsun," – deyə dua edirik, yəni biz yuxarının aşağıya ötürmək istəyini oyatmalıyıq. Çünki təkcə bizdə arzu olması kifayət deyil, həm də Verənin tərəfində xeyirxah bir arzu olmalıdır.
Hərçənd yuxarıda ümumi mənada məxluqatını nemətləndirmək arzusu var, O yenə də bizim arzumuzu gözləyir ki, bu, Onun arzusunu oyatsın. Yəni əgər biz Onun istəyini oyatmağa qadir deyilsək, bu, bizim almaq istəyimizin hələ tam olmadığının əlamətidir. Buna görə də məhz bizim "Qoy yuxarıda arzu olsun," – deyə dua etməyimiz sayəsində bizim istəyimiz formalaşır və bu, gerçək bir arzuya çevrilir. O, ali neməti qəbul etməyə layiq bir kli halına gəlir.
Eyni zamanda, biz deməliyik ki, bütün əməllərimiz – istər pis, istərsə də yaxşı – hamısı yuxarıdan gəlir (və bu, xüsusi İdarə adlanır), çünki hər şeyi Yaradan edir. Bununla yanaşı, pis əməllərimizə görə təəssüflənməliyik, hərçənd ki, bunlar da yuxarıdan gəlir.
Ağıl tələb edir ki, insan təəssüflənməsin, əksinə, haqq-hesabı doğrultsun, çünki bizə gələn pis əməllər hökmə əsaslanır. Bununla belə, biz tam əksinə etməliyik – O, bizə yaxşı əməlləri etməyə imkan vermədiyinə görə təəssüflənməliyik. Bu, şübhəsiz ki, bir cəzanın nəticəsidir – yəni biz Padşaha xidmət etməyə layiq deyilik.
Əgər hər şey idarə altındadırsa, necə demək olar ki, biz layiq deyilik? Axı aşağıda heç bir müstəqil hərəkət yoxdur? Buna görə də bizə pis düşüncələr və istəklər verilir ki, bunlar bizi Yaradanın işindən uzaqlaşdırır. Çünki biz Ona xidmət etməyə layiq deyilik.Bunun nəticəsində bu haqda dua yaranır və məhz burada düzəliş üçün yer var ki, biz layiq olaq və Padşahın işini qəbul etməyə qadir olaq.
Buradan bizə aydın olur ki, hansısa bəladan (Allah eləməsin) qurtulmaq üçün edilən dua buna necə aiddir. Axı cəzalar, şübhəsiz ki, düzəliş üçündür. Çünki bir qayda var ki, cəza – düzəlişdir.Bu halda biz necə dua edirik ki, Yaradan bizim düzəlişlərimizi ləğv etsin? Necə ki, müdriklərimiz bu ayə haqqında izah edirlər: "Və qardaşın sənin gözünün önündə alçaldılmasın." Yəni o, döyüldükdən sonra artıq qardaşın adlanır.
Lakin bilmək lazımdır ki, dua insanı cəzadan daha çox islah edir. Buna görə də, əgər dua cəzanın əvəzinə açıqlanarsa, o zaman əzablar götürülür və onların yerini dua tutur ki, bu dua bədəni düzəltsin.Necə ki, müdriklərimiz demişlər: "Layiq oldu – Tövratla islah olundu, layiq olmadı – əzablarla."Bilmək lazımdır ki, Tövrat yolu əzab yolundan daha uğurlu və daha faydalıdır, çünki ali nuru qəbul edə biləcək kellim (qəbuledici qablar) daha genişdir və onlar vasitəsilə insan Yaradanla birliyə nail ola bilər.
Və bu "Onu məcbur edirlər, ta ki, o deməyincə: ‘İstəyirəm’" sözlərinin mənasıdır. Yəni Yaradan deyir: "Mən aşağıdakıların əməlini istəyirəm."Dua haqqında müdriklərimiz belə demişlər: "Yaradan salehlərin duasını arzulayır." Çünki dua vasitəsilə biz kellim hazırlayırıq ki, Yaradan sonra ali neməti ötürə bilsin, çünki artıq bu neməti qəbul edə biləcək bir kli var.