42.Əməldə, Elul ifadəsi: “Mən sevgilim üçün, sevgilim isə mənim üçün” – nəyi göstərir

28 avqust 1942-ci ildə eşidilib

Bunu anlamaq üçün əvvəlcə bir neçə məsələni də başa düşmək lazımdır:

• Malxutlar, xatirələr və şofarlar haqqında.
• Müdriklərin dediyi sözlərin mənası: “Öz istəyini Onun istəyinə tabe et ki, O, öz istəyini sənin istəyinə tabe etsin.”
• Müdriklərin dediyi: “Günahkarlar dərhal ölümə, salehlər isə dərhal həyata yazılır.”
• “Gerşonun oğulları: Livni və Şimi” ifadəsinin mənası.
• Zohar kitabında deyilən: “Yud – ağlığı olmayan qara bir nöqtədir.”
• “Ali malxut aşağı səviyyənin kətəri olur” sözləri.
• Sevincin işə şahidlik etməsi: iş kamillikdə olub-olmadığını göstərir.

Bu anlayışların hamısı Elul ayında hazırlıq dövründə öz yerini tapır.

Bütün bunları başa düşmək üçün yaradılış məqsədini anlamaq lazımdır. Müdriklərin dediyi kimi, yaradılışın məqsədi Yaradanın yaratdıqlarını bəxşişlərlə sevindirmək istəyindən ibarətdir. Lakin islah üçün, "utanc çörəyi" halının olmaması üçün ixtisar baş verdi. İxtisar nəticəsində isə alıcı qabları bəxşetmə qablarına dəyişmək üçün ekran meydana gəlir. Qabları bəxş etmək üçün hazırladıqda, dərhal yaradılış üçün gizlədilib saxlanılan işığı alırıq. Yəni, yaradılış niyyətində gizlənmiş olan xeyir və zövqü qəbul edirik: “Yaratdıqlarını bəxşişlərlə sevindirmək.”

Buradan müdriklərin dediyi sözləri izah etmək olar: “Öz istəyini Onun istəyinə tabe et.” Yəni, insanda olan almaq istəyini bəxşetmə istəyinə – Yaradanın istəyinə tabe etmək. Başqa sözlə, insan özünə sevgini Yaradan sevgisinə tabe etməlidir ki, bu da özünü Yaradan qarşısında tabe etmək və vəhdət xüsusiyyəti adlanır. Bundan sonra Yaradan insanın almaq istəyində nur saça bilər, çünki bu arzu artıq "bəxş etmək üçün almaq" xüsusiyyətində islah olunub.

Buna görə də deyilir: “O, öz istəyini sənin istəyinə tabe etsin.” Bu o deməkdir ki, Yaradan öz istəyini – ixtisarı – tabe edir. İxtisar forma fərqi səbəbindən baş vermişdi. Amma indi, forma oxşarlığı mövcud olduqda, artıq nur aşağı səviyyənin istəyində yayılır. Çünki bu istək artıq bəxş etmək üçün alma xüsusiyyətində islah olunub. Və yaradılışın məqsədi – yaratdıqlarını bəxşişlərlə sevindirmək – artıq praktik olaraq həyata keçirilə bilər.

Buradan "Mən sevgilim üçün" sözlərinin mənasını izah etmək olar. Yəni insan öz almaq istəyini Yaradan qarşısında tamamilə bəxşetmə xüsusiyyətində ləğv edir və buna görə də "Sevgilim mənim üçün" halına nail olur. Başqa sözlə, "Sevgilim", yəni Yaradan, "mənim üçün" – yəni Yaradan mənə yaradılış niyyətində olan xeyir və zövqü verir. Bu isə əvvəllər gizlədilmə və ixtisar xüsusiyyətində olan şeyin indi aydınlıq xüsusiyyətinə çevrildiyini göstərir. Yəni yaradılışın məqsədi – yaratdıqlarını bəxşişlərlə sevindirmək – artıq aşkar olur.

Bilmək lazımdır ki, bəxşetmə qabları "Yud-Hey" (Ava'nın adı) adlanır və saf qablar hesab olunur. Bu sözlərin mənası budur: "Hər bir qəbul edən ən saf qabda qəbul edir." Bu halda insan "Sevgilim mənim üçün" halına nail olur və Yaradan ona bütün xeyiri verir, yəni insan aydınlığın aşkar olunmasına nail olur.

Lakin bunun üçün bir şərt var, çünki insan aydınlığın aşkar olunması halına nail ola bilməz, ta ki, əvvəlcə "axoraim" vəziyyətini, yəni gizlədilmə halını qəbul etməsin. İnsan bu vəziyyətin onun üçün aydınlıq kimi vacib olduğunu deməlidir, yəni o, elə bir sevinc halında olmalıdır ki, sanki artıq aydınlıq halına nail olub.

Lakin insan gizlətməni aydınlıq kimi qəbul edə bilər və bunu davam etdirə bilər yalnız o zaman ki, o, bəxşetmə xüsusiyyətində işləyir. Belə olduqda, insan deyə bilər: "Mənim üçün iş zamanı nə hiss etməyimin fərqi yoxdur, əsas olan odur ki, mən Yaradan üçün bəxş etmək istəyirəm. Və əgər Yaradan düşünürsə ki, mənim 'axoraim' xüsusiyyətində işləməyim Onun üçün daha çox zövq gətirəcək, mən razıyam."

Lakin insanda hələ də almaq qığılcımları varsa, o zaman şübhələrə düşür və dünyanın Yaradan tərəfindən "yaxşı və xeyirxah" xüsusiyyəti ilə idarə edildiyinə inanmaq çətinləşir. Bunun mənası "Yud" hərfi ilə bağlıdır – Ava adının ilk hərfi, "tamamilə ağlığı olmayan qara nöqtə" adlanır. Yəni bu nöqtə tamamilə qaranlıq və lütfün gizlədilməsi halıdır.

Başqa sözlə, insan elə bir vəziyyətə çatdıqda ki, artıq heç bir dayağı yoxdur, bu vəziyyət onun üçün "qaranlıq" olur. Bu qaranlıq ali dünyanın ən aşağı xüsusiyyəti, yəni malxut xüsusiyyəti olur və məhz buradan aşağı səviyyənin kətəri yaranır. Kətər qabı isə bəxşedici qabdır.

Çünki ali səviyyənin ən aşağı xüsusiyyəti malxutdur və onun özündən heç bir şeyi yoxdur, yəni onda heç bir şey yoxdur. Məhz bu cür vəziyyətdə o, "malxut" adlanır. Yəni insan ali malxutu qəbul etdikdə, hansı ki, "onda heç bir şey yoxdur" xüsusiyyətindədir, bunu sevinc içində qəbul edir. Nəticədə bu, kətər xüsusiyyəti olur, hansı ki, bəxşedici qabdır və ən saf qabdır. Başqa sözlə, insan "malxut" xüsusiyyətini "dan yeri qaranlığı" (şaxarit) kimi qəbul etdikdə, bu, sonradan "kətər qabı" xüsusiyyətinə çevrilir ki, bu da bəxşetmə qabıdır.

Bu, müdriklərin sözündə deyildiyi kimidir: “Yaradanın yolları düz yollardır, salehlər onlarla gedər, günahkarlar isə büdrəyər.” Bunun mənası budur ki, günahkarlar – yəni almaq qablarının hakimiyyəti altında olanlar – bu vəziyyətə çatdıqda yıxılmağa və "yükün altında əyilməyə" məcbur olurlar. Halbuki salehlər – yəni bəxşetmə xüsusiyyətində olanlar – bu vəziyyət sayəsində yüksəlirlər və bəxşetmə qablarına nail olurlar. (Anlamaq lazımdır ki, "günahkarlar" – hələ də qəlbində bəxşetmə qablarına nail olmaq lazım olduğunu təsdiq etməmiş olanlardır. "Salehlər" isə – qəlbində artıq bəxşetmə qablarına nail olmağın vacibliyini təsdiq etmiş olanlardır, lakin buna hələ də nail ola bilməyənlərdir.)

Bu, Zohar kitabında deyildiyi kimidir ki, müqəddəs Şəxina r. Şimon bar Yoxaya dedi: “Səndən gizlənə biləcəyim bir yer yoxdur.” Buna görə də o, ona aşkar olur. Buna görə də r. Şimon bar Yoxay dedi: “Buna görə də – Mənim üçün Onun arzusu var.” Buna görə də: “Mən sevgilim üçün, sevgilim isə mənim üçün.”

Və bu zaman o, "vav-həy" xüsusiyyətinə nail olur, bu isə o deməkdir ki, “ad tam deyil və taxt tam deyil, ta ki, həyə və vava birləşməyənə qədər.” Burada "həy" almaq arzusu adlanır ki, bu da ən sonuncu qabdır. "Vav" isə "həyə"ni bəxş edir və bu zaman Son İslah baş verir.

Bu sözlərin mənası budur: “Salehlər dərhal həyata yazılır.”

Başqa sözlə, insan özü müəyyən etməlidir ki, onun adı hansı kitaba yazılsın – salehlər kitabınamı, yəni insan istəyir ki, ona bəxşetmə arzusu verilsin, yoxsa yox. Çünki insanın bəxşetmə arzusu ilə bağlı müxtəlif hissləri var. Başqa sözlə, bəzən insan deyir: “Doğrudur, mən istəyirəm ki, mənə bəxşetmə arzusu verilsin, amma almaq arzusunu tamamilə ləğv etmədən.” O, həm bu dünyanı, həm də o biri dünyanı istəyir, yəni bəxşetmə arzusunu da öz şəxsi zövqü üçün istəyir.

Lakin yalnız o insanlar salehlər kitabına yazılır ki, onların arzusu – bütün almaq qablarını dəyişdirib yalnız bəxşetmə xüsusiyyətində olmaqdır və özləri üçün heç bir şey almamaqdır. Bu, insanın belə bir vəziyyətə gəlməsidir ki, o deyə bilməsin: “Əgər bilsəydim ki, almaq arzusu ləğv olunmalıdır, buna dua etməzdim” (sonradan deməsin ki, “əgər bunu bilsəydim, and içməzdim”). Buna görə də insan aydın şəkildə niyyətini bildirməlidir ki, onu salehlər kitabına yazsınlar və sonra bu barədə şikayət etməsin.

Bilmək lazımdır ki, “salehlər kitabı” və “günahkarlar kitabı” ruhani iş yolunda bir insanda mövcuddur. Başqa sözlə, insan özü seçim etməli və tam aydınlıqla bilməlidir ki, o nə istəyir. Çünki “günahkarlar” və “salehlər” anlayışları bir bədəndə mövcuddur.

Ona görə də insan deməlidir ki, onun adı salehlər kitabına yazılsın və “dərhal həyata” nail olsun, yəni Həyat Mənbəyi ilə birləşsin, çünki o, hər şeyi Yaradan üçün etmək istəyir.

Eyni zamanda, o, günahkarlar kitabına yazılmağa gələndə – bu kitaba yalnız öz şəxsi mənfəəti üçün almaq istəyənlər yazılır – deyir ki, onu “dərhal ölümə” yazsınlar, yəni öz şəxsi mənfəəti üçün almaq arzusu onda ləğv edils

in və o arzu onun üçün “ölü” olsun.

Lakin bəzən insan tərəddüd edir, başqa sözlə, insan almaq arzusunun bir anda tamamilə ləğv edilməsini istəmir. Başqa sözlə, ona çətindir bir anda qərar vermək ki, almaq arzusu qığılcımlarının hamısı “dərhal ölümə” yazılsın. Yəni o, bütün almaq arzularının bir anda ləğv edilməsinə razı deyil. O istəyir ki, almaq qığılcımları tədricən ləğv edilsin, bir anda yox. Başqa sözlə, o istəyir ki, qismən almaq qabları, qismən isə bəxşetmə qabları işləsin.

Belə çıxır ki, bu insanın dəqiq və aydın mövqeyi yoxdur. Dəqiq mövqe isə odur ki, bir tərəfdən, insan deyir: “Hər şey mənim üçündür,” yəni hər şey almaq arzusu üçündür, digər tərəfdən isə deyir: “Hər şey Yaradan üçündür.” Bu, möhkəm mövqe adlanır.

Amma bədən insanın bu fikri ilə, yəni hər şeyin Yaradan üçün olması istəyi ilə razılaşmırsa, insan nə edə bilər? O zaman deyilir ki, insan öz gücü daxilində hər şeyi edir ki, hər şey Yaradan üçün olsun. Yəni o, Yaradan üçün dua edir, Ondan kömək istəyir ki, praktik olaraq bütün arzularını tamamilə Yaradan üçün yönləndirə bilsin. Bu barədə biz belə dua edirik: “Bizi həyat naminə yadda saxla... və bizi həyat kitabına yaz.”

Buna görə də deyilir: “Malxut.” Yəni o, "heç bir ağlığı olmayan qara nöqtəni" qəbul etdi, bu da deməkdir ki: “Öz istəyini ləğv et ki, sizin xatirələriniz Mənim qarşımda yüksəlsin, və o zaman Onun istəyi sənin istəyinə tabe olacaq.” Necə? Şofar vasitəsilə, yəni “ananın gözəlliyi” ('şufra'), bu isə tövbəyə bağlıdır. Başqa sözlə, insan “dan yeri qaranlığını” ('şaxarit') qəbul etdikdə, o, bunu hörmətlə və alçaldıcı şəkildə deyil, “ananın gözəlliyi” şəklində, yəni gözəl və dəyərli bir formada qəbul etməyə çalışmalıdır.

Bundan "Gerşonun oğulları: Livni və Şimi" sözlərini izah etmək olar. Başqa sözlə, əgər insan görürsə ki, onu işdən uzaqlaşdırıblar ('girşu'), o, bunu bilməlidir ki, bu, “Livni” səbəbindəndir – yəni əgər ona "ağlıq" ('lavnunit') verilsəydi, yəni etdiyi hər şeydə nur saçılsaydı, Tövrat və duada yaxşı bir dad hiss etsəydi, o zaman insan Tövrat və ehkamlarla məşğul olmağa hazır olardı.

Buna görə də deyilir: “Şimi.” Yəni yalnız "ağlıq" ('lavnunit') formasında o, "eşidə" ('lişmoa') bilər. Lakin iş zamanı o, qaranlıq bir forma görür və bu işi qəbul etmək və bu işi icra etmək istəyinə razılaşa bilmir.

Beləliklə, insan padşahın sarayından uzaqlaşdırılmağa məcburdur, çünki ali malxutu qəbul etmək tamamilə və heç bir şərtsiz təvazökarlıq tələb edir. Əgər insan deyirsə ki, o, bu işi yalnız o halda qəbul edəcək ki, iş ona “ağlıq” formasında açılsın, yəni günəş onun üçün nur saçsın, lakin iş ona "qaranlıq" formasında açıldıqda bunu qəbul etmir, o zaman belə bir insana padşahın sarayında yer yoxdur.

Çünki padşahın sarayına yalnız bəxşetmə naminə işləmək istəyənlər daxil ola bilərlər. Bəxşetmə naminə işləyən insan üçün isə iş zamanı öz hissləri önəmli deyil. Hətta iş ona "qaranlıq" formasında göründüyündə belə, o, bundan təsirlənmir, çünki yalnız Yaradanın ona bütün maneələri aşmaq üçün güc verməsini arzulayır. Başqa sözlə, o, Yaradanın ona "ağlıq" formasını bəxş etməsini istəmir – əksinə, bütün gizlətmələri aşmaq üçün güc verməsini istəyir.

Buna görə də bəxşetmə naminə işləmək istəyən insanlar – əgər onlar hər zaman "ağlıq" vəziyyətində olsalar, bu ağlıq onlara işi davam etdirmək imkanı verəcək. Çünki insan nur saçdığı zaman, hətta özü üçün almaq xüsusiyyətində də işləyə bilər. Buna görə insanın heç vaxt bilmək imkanı olmaz ki, o, təmiz işləyir, yoxsa yox. Bu isə onun heç vaxt Yaradanla vəhdətə nail ola bilməməsinə gətirib çıxarır.

Buna görə də insana "qaranlıq" formaları ('şaxarit') yuxarıdan verilir. Bu zaman insan görür ki, o, təmiz işləyir, yoxsa yox. Başqa sözlə, əgər insan hətta qaranlıq vəziyyətində də sevinc içində ola bilirsə, bu, onun təmiz işlədiyinin əlamətidir. Çünki insan sevinməli və inanmalıdır ki, ona yuxarıdan bəxşetmə naminə işləmək bacarığını inkişaf etdirmək imkanı verilib.

Müdriklərimizin dediyi kimi: “Doyumsuzluq qəzəbə aparır.” Bunun mənası budur ki, öz mənfəəti üçün almaq istəyinə qərq olan insan qəzəblənir, çünki o, daim çatışmazlıq hiss edir – almaq qabları dolmur. Halbuki bəxşetmə xüsusiyyətində irəliləmək istəyən insan daim sevinc içində olmalıdır – ona gələn bütün formalarla o, sevinc içində qalmalıdır, çünki onun özü üçün almaq niyyəti yoxdur.

Beləliklə, o deyir ki, hər necə olursa olsun, əgər o həqiqətən bəxşetmə naminə işləyirsə, o, Yaradanına zövq bəxş etməyə nail olduğu üçün, şübhəsiz, sevinc içində olmalıdır. Əgər o, işinin hələ də bəxşetmə naminə olmadığını hiss edirsə, yenə də sevinməlidir. Çünki o, deyir ki, özü üçün heç nə istəmir və almaq arzusunun bu işdən zövq ala bilməməsi onu sevindirməlidir. Bu hal ona sevinc bəxş etməlidir.

Halbuki əgər o, düşünürsə ki, bu işdən öz mənfəəti üçün də nəsə əldə edəcək, o, artıq Sitra Axraya öz işindən yapışmağa icazə verir. Bu isə onun kədərinə, qəzəbinə və başqa bu kimi hallara səbəb olur.