38. Yaradanın qarşısında titrəyiş – Onun zənginliyidir  

(1947-ci il, 31 martda eşidilib)  

Zənginlik "kli" adlı qabdır, hansı ki, sərvət onun içində yerləşdirilir. Məsələn, taxıl anbarda saxlanılır, qiymətli əşyalar isə daha etibarlı bir yerdə yerləşdirilir. Başqa sözlə, əldə etdiyimiz hər bir şey nurla (nurla) əlaqəsi baxımından adlanır. Və qab (kli) elə olmalıdır ki, bu şeyləri qəbul edə bilsin – necə ki, biz öyrənirik: "Nursuz qab yoxdur." Bu, hətta maddi şeylərə də aiddir.  

Ancaq ruhani aləmdə, Yaradanın bizə vermək istədiyi ruhani nemətləri qəbul edə biləcəyimiz bir qab olan "kli" nədir? Maddi dünyadakı kimi, qabın içərisinə qoyulan şeylə ümumi əlaqədə olması lazım gəlir. Məsələn, şərabın xarab olmaması üçün yeni kisələrə tökə bilmərik. Və ya un ehtiyatlarını çəlləklərdə saxlaya bilmərik. Çünki məlumdur ki, şərab üçün qablar çəlləklər və küplərdir, un üçünsə kisələrdir, çəlləklər deyil.  

Buradan belə bir sual yaranır: hansı ruhani qab (kli) elə bir qabdır ki, biz bu kelim sayəsində ali nemətin böyük bir ehtiyatını yarada bilək?Məlum qaydaya görə: "Buzov əmizdirmək istəyəndən daha çox inək onu yedizdirmək istəyir." Çünki Yaradanın istəyi – məxluqatını nemətləndirməkdir. Biz inanmalıyıq ki, ixtisarın (tsimtsumun) səbəbi bizim xeyrimiz üçündür.Və əlbəttə ki, bunun səbəbi bizdə uyğun kelimin olmamasıdır. Belə kelim lazımdır ki, ali nemət onlarda yerləşə bilsin. Bu, maddi qablarla müqayisə edilə bilər – onlar öz içində saxladıqları şeyə uyğun olmalıdırlar.Buna görə də deməliyik ki, əgər biz kelim artırsaq, o zaman ali nemətin artımını da saxlaya biləcəyimiz bir yer olacaq.

Bu suala cavab belə verilir: "Yaradanın xəzinəsində göylərdən titrəyiş sərvətindən başqa bir şey yoxdur."

Amma izah etmək lazımdır ki, titrəyiş nədir. Bu, bütün mühüm şeyləri toplamaq üçün istifadə edilən qabdır. Baal HaSulam dedi ki, titrəyiş – bu, Tövratda Musanın haqqında deyilən kimidir və müdriklərimiz deyiblər: "Musa üzünü gizlətdiyinə görə və baxmaqda titrəyiş hiss etdiyinə görə: 'Və Yaradanın surətini görürdü.'" vəziyyətinə layiq oldu.Burada titrəyiş, o böyük zövqdən qorxmaqdır ki, onu qəbul etsə bəxş etmə niyyəti ilə hərəkət edə bilməz. Və onun titrəyişi sayəsində – məhz buna görə o, ali bəxşişi qəbul etmək üçün bir qab yaratdı.

Bu insanın işinin mahiyyətidir, qalan hər şey isə Yaradanla bağlıdır. Lakin titrəyiş (təqva) bunun əksidir, çünki titrəyişnun mənası – qəbul etməməkdir. Yaradanın verdiyi isə yalnız bizim qəbul etməyimiz üçündür. Buna görə də deyilir: "Göylər qarşısında titrəyişdən başqa hər şey göylərin əlindədir"

Məhz bu qaba bizim ehtiyacımız var, çünki əks halda biz müdriklərin dediyi kimi axmaq adlanarıq: "Axmaq kimdir? Ona veriləni itirən şəxs." Bu o deməkdir ki, əgər niyyəti vermək üçün qurmasaq, Sitra Axra bizdən ali bəxşişi alır və bu, qəbul edən qablara, yəni Sitra Axraya və natəmizliyə keçir.

Bu vəziyyət "Və mayasız çörəkləri qoruyun" sözləri ilə ifadə olunur. Çünki "qorumaq" titrəyiş deməkdir. İşığın təbiəti isə öz-özünü qorumaqdır, yəni insan bu nuru qəbul edən qablarda qəbul etmək istəmədən əvvəl, nur yox olur. Buna baxmayaraq, insan özü əlinə düşəni mümkün qədər qorumağa çalışmalıdır, çünki müdriklərimiz deyiblər: "Özünüzü aşağıdan bir az qoruyun, Mən isə sizi yuxarıdan çox qoruyacağam."

Titrəyişnun insanlara aid edilməsi isə müdriklərimizin izah etdiyi kimi: "Göylər qarşısında titrəyişdən başqa hər şey göylərin əlindədir," səbəbindəndir. Çünki Yaradan hər şeyi verə bilər, titrəyiş istisna olmaqla. Axı Yaradanın verdiyi hər şey – məhəbbətə əlavədir, titrəyişə deyil.

Təqva hissini əldə etmək Tövrat və ehkamların xüsusi gücü 'sgula' vasitəsilə mümkündür. Yəni, insan Tövrat və ehkamlarla Yaradanına zövq bəxş etmək niyyəti ilə məşğul olduqda, bu niyyət – ehkamların yerinə yetirilməsi və Tövratın öyrənilməsi ilə birləşərək – insanı təqvaya nail olmağa aparır. Əks halda, insan Tövratı və ehkamları bütün incəlikləri və detallarına qədər yerinə yetirsə də, yalnız müqəddəsliyin cansız səviyyəsində qala bilər.

Buradan çıxır ki, insan həmişə Tövrat və ehkamlarla məşğul olmağa məcbur edən səbəbi xatırlamalıdır. Buna görə də müdriklərimiz izah ediblər: "Müqəddəsliyiniz Mənim adıma olsun", yəni "Mən sizin səbəbiniz olacağam." Bu o deməkdir ki, bütün işiniz Mənə zövq bəxş etmək istəyinizdən ibarət olmalıdır, yəni bütün hərəkətləriniz bəxş etmək üçün olmalıdır.

Müdriklərimizin dediyi kimi: "Kim 'şmira'ya (qorumağa) daxil olarsa, 'zikira'ya (xatırlamağa) da daxil olar." Bu, Tövrat və ehkamların qorunması ilə məşğul olanların niyyətinin 'xatırlamağa' nail olmaq olduğunu bildirir. Bu isə "Mən onu xatırlayanda, o mənə yatmağa imkan vermir" ifadəsi ilə izah edilir. Beləliklə, əsas qoruma, 'xatırlamağa' nail olmaq üçün baş verir.

Başqa sözlə, insanın Yaradanı xatırlamaq istəyi onu Tövrat və ehkamları qorumağa gətirib çıxarır. Buna görə də Tövrat və ehkamları qorumağın əsası və səbəbi Yaradanın Özüdür. Çünki bunun olmadan insan Yaradanla birləşə bilməz, çünki məlumdur ki, "Mən və o, bir yerdə ola bilmərik" – forma fərqi səbəbindən.

Mükafat və cəzanın gizli saxlanmasının səbəbi, insandan yalnız onlara inanmağın tələb olunması ilə bağlıdır. Çünki Yaradan istəyir ki, insanlar Onun üçün işləsinlər, şəxsi mənfəətləri üçün deyil. Bu isə Yaradanla forma fərqinin qarşısını alır. Əgər mükafat və cəza aşkar olsaydı, insan eqoist sevgi ilə hərəkət edərdi – yəni Yaradanın onu sevməsi üçün. Və ya özündən nifrət edərək hərəkət edərdi – yəni Yaradanın onu sevməməsindən qorxaraq. Beləliklə, işin əsas səbəbi insanın özü olardı, Yaradan yox. Amma Yaradan istəyir ki, Onun Özü insanı işə məcbur edən səbəb olsun.

Deyilənlərdən çıxır ki, təqva yalnız insan öz alçaqlığını dərk etdikdə mövcuddur. İnsan deyir ki, padşaha xidmət etməsi – yəni Onun üçün bəxş etmək istəyi – onun üçün böyük bir şərəfdir. Və insan bu xidməti onun üçün nə qədər vacib olduğunu düzgün qiymətləndirə bilmir. Qaydaya görə, məlumdur ki, mühüm bir şəxs haqqında danışanda, ona verilən şey sanki onu (yəni verəni) mühüm şəxsiyyətin özündən aldığını xatırladır. Şübhəsiz ki, insan öz alçaqlığını nə qədər hiss edirsə, o qədər də Yaradanın böyüklüyünü dərk edir və Ona xidmət etmək arzusu oyanır. Halbuki insan təkəbbürlü olduqda, Yaradan deyir: “Mən və o, bir yerdə ola bilmərik.”

Buna görə də axmaq, günahkar və kobud bir yerdə xatırlanır. Bunun səbəbi təqvanın olmamasıdır – yəni insan özünü Yaradan qarşısında kiçiltməyi bacarmır və Onun üçün hər hansı bir mükafat gözləmədən xidmət etməyin onun üçün böyük bir şərəf olduğunu deyə bilmir. Beləliklə, o, Yaradandan "hikmət" ('xoxma') xüsusiyyətini ala bilmir və nəticədə axmaq olaraq qalır. Axmaq isə, müdriklərin dediyi kimi, günahkardır: “Bir insanın içinə axmaqlıq ruhu daxil olmadan günah etməz.”