22.Tövrat Lişma (Tövratın  xatirinə)

*6 fevral 1941-ci ildə eşidildi.*

"Tövrat lişma" (yəni, "Tövratın xatirinə") adlanır, çünki şübhə olmadan, bilik daxilində tam və mütləq bir dəqiqliklə həqiqəti öyrənməklə bilmək istəyirik ki, "məhkəmə var və hakim var".

"Məhkəmə var" o deməkdir ki, biz reallığı gözlərimizin qarşısında necə görünürsə, elə görürük. Yəni, biz görürük ki, əgər iman və vericilik xüsusiyyətində çalışırıqsa, gündən-günə böyüyür və yüksəlirik, çünki hər dəfə daha yaxşıya doğru bir dəyişiklik görürük.

Əksinə, əgər almaq və bilik xüsusiyyətində çalışırıqsa, gündən-günə ən aşağı səviyyəyə qədər, bu dünyanın ən dərin səviyyəsinə enirik.

Bu iki vəziyyətə baxdıqda, "məhkəmə var və hakim var" olduğunu görürük. Çünki əgər biz həqiqi Tövrat qanunlarına uyğun hərəkət etməsək, dərhal yerində cəza alırıq. O zaman görürük ki, "ədalət məhkəməsi var". Bu o deməkdir ki, biz bunun ən yaxşı yol olduğunu və həqiqətə çata biləcəyini görürük.

Bu səbəbdən "məhkəmə ədalətli məhkəmədir" deyilir, çünki yalnız bu yolla məqsədin kamilliyinə çatmaq olar. Yəni insan bilik daxilində tam və mütləq bir anlayışa gəlir ki, yalnız iman və vericilik xüsusiyyəti ilə məqsədə çatmaq olar.

Ona görə də, əgər biz bu məqsəd üçün öyrəniriksə: "məhkəmə var və hakim var" olduğunu anlamaq üçün – bu, "Tövrat lişma" adlanır. Bu da müdriklərimizin sözlərinin mənasıdır: "Əmələ gətirən təlim böyükdür". İlk baxışdan, "əməllərə gətirən" demək olardı, yəni çoxlu hərəkətlər etməsi üçün – cəm halda, tək halda yox.

Amma məsələ yuxarıda deyildiyi kimidir ki, təlim onu iman xüsusiyyətinə gətirməlidir. İman "bir əməl" adlanır ki, bu "bütün dünyanı üstünlük tərəzisinə gətirir". İman "hərəkət" adlanır, çünki dünyada qəbul olunduğu kimi, əgər bir kəs bir iş görürsə, əvvəlcə onu hərəkətə gətirən bir səbəb olmalıdır. Bu, ağıl və hərəkət arasında bir ümumi bağlantı kimidir.

Ancaq bu bilikdən yuxarı olduqda, bilik onu bunu etməyə vadar etmir, əksinə – bu zaman deməliyik ki, bu hərəkətdə heç bir məntiq yoxdur, yalnız hərəkət var. Bu da "Bir əməl etdi – xoşbəxtdir, özünü və s. üstünlük tərəzisiə gətirir" sözlərinin mənasıdır. Bu, həm də "Əmələ gətirən təlim böyükdür" sözlərinin mənasıdır, yəni bilikdən yuxarı olan bir hərəkət xüsusiyyətinə gətirir.

---