20. Lişma haqqında
(1945-ci ildə eşidilmiş)
Lişmaya Layiq Görülmək.Lişmaya layiq görülmək üçün insana yuxarıdan bir oyanış lazımdır, çünki bu, yuxarıdan gələn bir nurdur və insan ağlı bunu dərk edə bilmir. Yalnız bu dadı hiss edən şəxs bunu anlayır. Bu barədə deyilir: «Dadı hiss edin və görün ki, Yaradan necə gözəldir.»
Buna görə də, insan ali məmalikətin boyunduruğunu qəbul edərkən tamamilə kamil olmalı, yəni heç bir şey almadan sırf vermək niyyəti ilə hərəkət etməlidir. Əgər insan orqanlarının bu fikirlə razılaşmadığını görürsə, onun üçün tək yol dua etməkdir – Yaradanına yalvarmaq ki, ona kömək etsin və bədəni Yaradanın köləsi olmağa razılaşsın.
Demə ki, lişma yuxarıdan gələn bir hədiyyədirsə, o zaman səylər və bütün tətbiq etdiyi vasitələr nəyə xidmət edir – əgər bu, Yaradanın əlinə bağlıdırsa? Müdriklərimiz bu barədə «Bundan azad olmaq sənin əlində deyil» deyə izah ediblər. İnsan aşağıdan bir oyanış yaratmalıdır. Bu da dua xüsusiyyətidir.
Ancaq dua həqiqi ola bilməz, əgər insan əvvəldən bilməsə ki, dua olmadan məqsədə çatmaq mümkün deyil. Lişmaya layiq görülmək üçün etdiyi bütün səylər və vasitələrlə insan lişma üçün lazımlı qabları hazırlayır.
Və o zaman, bütün əməllərdən və hiylələrdən sonra, insan həqiqi bir dua qaldıra bilər. Çünki o görür ki, bütün etdiyi işlər ona heç bir kömək olmadı. Və yalnız o zaman o, qəlbin dərinliyindən gələn həqiqi bir dua ilə çıxış edə bilər. Və o zaman Yaradan onun duasını eşidir və ona “lişma”-nı hədiyyə olaraq verir.
Həmçinin bilmək lazımdır ki, insan lişmaya nail olduqda, o, şər başlanğıcını öldürür. Çünki yalnız şəxsi mənfəət üçün almaq şər başlanğıcı adlanır . Amma insan verməyə nail olduqda, o, artıq şəxsi mənfəəti ləğv edir. Ölüm isə o deməkdir ki, insan artıq almaq üçün olan kelimlərindən şəxsi mənfəət naminə istifadə etmir. Və o, onların fəaliyyətini ləğv etdiyi üçün, bu, ölü hesab olunur.
Və əgər insan öz-özünə hesabat versə: “Mənim zəhmətimdə nə var ki, günəş altında zəhmət çəkirəm?”, o, görəcək ki, iki səbəbdən Yaradan üçün qul olmaq o qədər də çətin deyil:
1. Bu dünyada işləmək istəsə də, istəməsə də, işləmək məcburiyyətindədir;
2. Lişma ilə işlədikdə, işin özündən zövq alır.
Dubro Magidinin məsəlinə görə, o, belə demişdi: **“Məni çağırmadın, Yaqub, çünki Mən sənin üçün ağır oldum, İsrail”**4. Bu o deməkdir ki, kim Yaradan üçün çalışırsa, o, heç bir əziyyət çəkmir, əksinə, o, ləzzət və ruh yüksəkliyi hiss edir.
Amma kim ki Yaradan üçün deyil, başqa məqsədlər üçün çalışır, o, Yaradanın qarşısına belə bir tələb ilə gələ bilməz: niyə O, ona işində həyat gücü və zövq vermir? Çünki o, başqa məqsədlər üçün çalışır. Yalnız o kəsə ki, kim üçün işləyir, ona müraciət edib tələb edə bilər ki, iş əsnasında ona həyat gücü və həzz versin. Və bu barədə deyilir: **“Onları düzəldənlər də onlara bənzəyəcəklər, onlara ümid bağlayan hər kəs də”**5.
Həmçinin soruşmaq lazım deyil ki, niyə insan yuxarı Malxutun boyunduruğunu qəbul etmək istədikdə, yəni Yaradan üçün vermək niyyəti ilə işləmək istədikdə, hələ də heç bir həyat gücü hiss etmir ki, bu həyat gücü onu yuxarı Malxutun boyunduruğunu qəbul etməyə məcbur etsin. Və o, bunu yalnız məcburiyyətlə, istəksiz şəkildə qəbul etməli olur. Bədəni bu işə razı olmur. Niyə Yaradan ona o vaxt həyat gücü və zövq vermir?
Səbəb ondadır ki, bu, böyük bir islahdır. Əgər belə olmasaydı və almaq istəyi bu işə razı olsaydı, insan heç vaxt lişmaya çata bilməzdi. O, həmişə şəxsi mənfəəti üçün işləyərdi – yəni öz arzusunu doldurmaq üçün. Bu, xalq hikmətində deyildiyi kimidir: “Oğru özü qışqırır: ‘Oğrunu tutun!’” Və belə bir vəziyyətdə kiminsə həqiqətən oğru olduğunu bilmək mümkün olmazdı ki, onu tutub oğurladıqlarını geri qaytarasan.
Amma oğru – yəni almaq istəyi – yuxarı Malxutun boyunduruğunu qəbul etməkdə heç bir həzz hiss etmədikdə, o zaman bədən öz istəklərinə zidd olan işi yerinə yetirməyə alışır və onda yalnız Yaradanına zövq vermək məqsədilə işləmək vasitəsi yaranır. Çünki onun bütün niyyəti yalnız Yaradan üçün olmalıdır, necə ki, deyilir: **“Onda sən Yaradan üçün həzz alacaqsan”**6. Yəni əvvəlcə o, Yaradan üçün işləyərkən işindən heç bir həzz almırdı və işi məcburiyyətlə yerinə yetirirdi.
Halbuki artıq özünü vermək üçün işləməyə alışdırdıqdan sonra, o, “Yaradan üçün həzz almağa” nail olur – elə işin özündən həzz və həyat gücü alır. Bu da o deməkdir ki, o zaman həzz də məhz Yaradan üçün olur.